عبس 80

ســوره عَـبَـس (روى تُرُش کردن)

     در این سوره در خصوص عتاب خداوند نسبت به کسى که در برابر مرد نابیناى حقیقت جو برخورد مناسبى نداشت و نیز ارزش و اهمیت قرآن و کفران و ناسپاسى انسان در برابر نعمتهاى خداوند و همچنین بیان گوشه هائى از نعمتهاى او در زمینه تغذیه انسان و حیوانات براى تحریک حس شکرگزارى بشر و در ادامه اشاره اى به قسمتهاى تکان دهنده‏اى از حوادث قیامت وسرنوشت مؤمنان وکفار در آن روز بزرگ مطالب عنوان شده است.

     نامگذارى این سوره به عبس به تناسب نخستین آیه این سوره است. «عبس» به معنى چهره درهم کشیده و روى ترش کردن است و عبوس شدن از چیزى.

     مشهور در میان مفسران عامه ‏و خاصه این است که عده‏اى از سران قریش مانند عتبة بن ربیعه، ابوجهل، عباس بن عبدالمطلب و جمعى دیگر خدمت پیامبر بودند و آن حضرت مشغول تبلیغ و دعوت آنها به سوى اسلام بود و امید داشت که این سخنان درون آنها مؤثر شود. در این میان عبداله بن ام مکتوم که مرد نابینا و ظاهرا فقیرى بود وارد مجلس شد و از پیغمبر تقاضا کرد آیاتى از قرآن را براى او بخواند و به او تعلیم دهد و پیوسته سخن خود را تکرار مى کرد و آرام نمى گرفت زیرا دقیقا متوجه نبود که پیامبر با چه کسانى مشغول صحبت است.

     او آنقدر کلام پیغمبر را قطع کرد که حضرت ناراحت شد و آثار ناخشنودى در چهره مبارکش نمایان گشت و در دل گفت: این سران عرب پیش خود مى گویند که پیروان محمد نابینا و بردگانند و لذا از عبداله رو برگرداند و به سخنانش به آن گروه ادامه داد.

     در این هنگام این آیات نازل شد. رسول خدا بعد از این ماجرا عبداله را پیوسته گرامى مى داشت. البته در این سوره چیزى که صراحتا دلالت کند که منظور شخص پیامبر است (که مورد عقاب قرار گرفته باشد) وجود ندارد و به فرض که شأن نزول فوق هم واقعیت داشته باشد این مطلب در حد ترک اولائى بیش نیست و کارى که منافات با مقام عصمت داشته باشد در آن مشاهده نمى شود . پس مشخص است که وظیفه پیامبر تنها ابلاغ رسالت است. خواه از آن پند بگیرند یا ملال. بنابراین به خاطر این وظیفه نمى توان افرادى را مانند این شخص نابینا را نادیده گرفت هر چند که هدف هدایت گردنکشان پر قدرت باشد و روى گردانیدن و یا عدم توجه به هر شکل و صورت حتى در ملایم ترین وجه آن نیز مطلوب نیست و نباید از آن غافل شد.

     البته این بیانگر این واقعیت مهم است که اسلام و قرآن اهمیت و احترام خاص براى پویندگان راه حق مخصوصا از طبقات مستضعف قائل است و به عکس موضع گیرى تند و خشنى در برابر آنها که بر اثر وفور نعمت الهى مست و مغرور شده اند دارد.

     بنابراین با توجه به اهمیت واقعیتى که ذکر شد تاکید بر این موضوع است که نبایستى از این چنین مواردى روى برگرداند و یا چهره را درهم کشید بلکه بایستى به اهمیت مطالب قرآن و مبدأ پاک آن و تاثیر آن در نفوس از تکرار آن جلوگیرى و کاملاً نیز فراموش شود .

     لذا این سوره به نام «عبس» به معنى چهره درهم کشیده و عبوس نامگذارى شده است. 

                                      

                                      برای ارائه نظرات خود اینجا را کلیک کنید