جمعه 62

ســوره جمعـه (نامى یکى از روزهاى هفته)

     در این سوره توجه به توحید و صفات خدا و هدف از بعثت پیامبراسلام و مسأله معاد شده است و درادامه  برنامه سازنده نماز جمعه و بعضى از خصوصیات این بادت را ذکر کرده است.

     این سوره بیان کاملاً انگیزنده دارد و مسلمین را وادار مى کند که نسبت به نماز جمعه اهتمام بورزند و آنچه در به پا داشتن آن لازم است فراهم سازند، چون نماز جمعه از شعائر بزرگ خداست که تعظیم و اهتمام به آن، هم دنیاى مردم را اصلاح مى کند و هم آخرتشان را.

     خداى تعالى بیان این مطلب را با تسبیح و ثناى خود آغاز کرده است و در آخر هم دستور     مى دهد که وقتى بانگ نماز جمعه بلند شد بازار داد و ستد را رها نموده و به سوى ذکر خدا بشتابند و نیز افرادى را که خلاف این دستور رفتار مى کنند و رسول خدا را هنگامى که مشغول خطبه نماز است رها مى کنند و به سوى داد و ستد  مى روند سرزنش مى کند. این رفتار را نشانه آن مى داند که اینگونه افراد معارف کتاب خدا و احکامش را نپذیرفته اند. 

    کمله «جمعه» به معناى نام یکى از روزهاى هفته است که عرب قدیم آن را «یوم العروبه»   مى گفتند و سپس آنرا جمعه خوانده اند و این نام  بیشتر مورد استعمال قرار گرفت.  

     پس در این سوره پیرامون یکى از مهمترین وظائف  اسلامى که در تقویت پایه هاى ایمان تاثیر فوق العاده دارد سخن گفته شده که از یک نظر  دیگر نیز هدف اصلى سوره را تشکیل مى دهد. یعنى نماز جمعه و بعضى احکام آن.

     در یکى از سالها که مردم مدینه گرفتار خشکسالى و گرسنگى و افزایش نرخ اجناس شده بودند، «دحیه» با کاروانى از شام فرا رسید و با خود  مواد غذائى آورده بود در حالیکه روز جمعه بود و پیامبر مشغول نماز جمعه بود. طبق معمول براى اعلام ورود کاروان طبل زدند و حتى بعضى دیگر آلات موسیقى نواختند، مردم با سرعت  خود را به بازار رساندند. در این هنگام  مسلمانانى که در مسجد بودند و براى نماز اجتماع  کرده بودند خطبه را رها کرده و براى تأمین نیازهاى خود به سوى بازار شتافتند. تنها دوازده نفر مرد و یک زن در مسجد باقى ماندند. آیه نازل شد و آنها را سخت مذمت کرد چنانچه پیامبر  فرمودند: اگر این گروه اندک هم مى رفتند از آسمان سنگ بر آنها       مى بارید.

     در بعضى از روایات اسلامى نیز ذکر شده است که  مسلمانان مدینه پیش از آنکه پیامبر هجرت کند با یکدیگر صحبت کردند و گفتند: یهود در یک روز هفته اجتماع مى کنند(روزشنبه) و نصارى نیز روزى براى اجتماع دارند (روز یکشنبه) خوب است ما هم روزى قرار دهیم و در آن روز جمع شویم و ذکر خدا گوئیم و شکر او را به جا آوریم. 

     آنها روز قبل از شنبه را که در آن زمان یوم العروبة نامیده مى شد براى این هدف انتخاب کردند و به سراغ اسعد بن زراره یکى از بزرگان مدینه  رفتند. او نماز را به صورت جماعت با آنها به جا آورد و به آنها اندرز داد و آن روز «روز جمعه»  نامیده شد. زیرا روز اجتماع مسلمین بود و این نخستین جمعه اى بود که در اسلام تشکیل شد. 

     اما اولین جمعه اى که رسول خدا با اصحابش  تشکیل دادند هنگامى بود که به مدینه هجرت کرد و وارد مدینه شد و آن، روز دوشنبه دوازدهم ربیع  الاول هنگام ظهر بود. حضرت چهار روز در «قبا» ماندند و مسجد قبا را بنیان نهادند. سپس روز جمعه به سوى مدینه حرکت کرد و به هنگام نماز جمعه به محله «بنى سالم» رسید و مراسم نماز جمعه را در آنجا برپا داشتند و این اولین نماز جمعه اى بود که رسول خدا در اسلام به جا  آورد وخطبه اى هم در این نماز خواندند که اولین خطبه حضرت در مدینه بود.

     بنابراین بهترین دلیل بر اهمیت این فریضه بزرگ اسلامى قبل از هر چیز آیات همین سوره است که به همه مسلمانان و اهل ایمان دستور مى دهد به محض شنیدن اذان جمعه به سوى آن بشتابند. 

     نماز جمعه قبل از هر چیز یک عبادت بزرگ دسته جمعى است و اثر عمومى عبادات تلطیف روح و جان وشستن دل از آلودگیهاى گناه و زدودن زنگار معصیت از قلب میباشد در بردارد و از نظر اجتماعى و سیاسى یک کنگره عظیم هفتگى است که بعد از کنگره سالانه حج بزرگترین کنگره اسلامى است و اسلام در حقیقت به سه اجتماع بزرگ اهمیت مى دهد:

1 - اجتماعات روزانه که در نماز جماعت حاصل میشود.

2 - اجتماع هفتگى که در مراسم نمازجمعه است.

3 - اجتماع حج که درکنار خانه خدا حاصل میشود.

     پس نقش نماز جمعه در این میان بسیار مهم است .بخصوص اینکه یکى از برنامه هاى خطیب نمازجمعه ذکر مسائل مهم سیاسى و اجتماعى و اقتصادى است.

     بنابراین با توجه به اهمیت مطالب فوق ومسائل موضوعى، این سوره بنام «جمعه» که نام یکى از ایام هفته بوده که در این روز آنچه که مهم است برپائى نماز جمعه است به این نام نامگذارى شده است. 

                                     

                                      برای ارائه نظرات خود اینجا را کلیک کنید