نبأ78

ســوره نبـأ (خبـر)

     این سوره روى مسأله مبدأ و معاد و بشارت و انذار تکیه دارد. در این سوره از حادثه بزرگ یعنى قیامت و بیان نمونه هائى از مظاهر قدرت خداوند در آسمان و زمین و زندگى انسانها بعنوان دلیلى بر امکان معاد و رستاخیز و قسمتى از نشانه هاى آغاز رستاخیز و گوشه اى از عذاب دردناک طغیانگران و قسمتى از نعمتها و مواهب بهشتى و سرگذشت غم انگیز کافران سخن گفته شده است.

     نامگذارى این سوره به خاطر تعبیرى است که در آیه دوم آن آمده است و گاه از آن بعنوان سوره «عَمَّ» به تناسب از آیه نخست آن تعبیر میشود.

     در نخستین آیه سوره خبر مهم بعنوان یک استفهام آمیخته با تعجب آمده است و منظور از این خبر مهم و بزرگ (نبأعظیم) روز قیامت و رستاخیز است.

     دقت در مجموع آیات این سوره مخصوصاً تعبیراتى که در آیات بعد آمده و توجه به این حقیقت که شدیدترین مخالفت مشرکان در مسأله معاد بود در مجموع اشاره به روز معاد و قیامت است ولى این مانع نمیشود که آیه مصداقهاى دیگر نیز داشته باشد چرا که قرآن داراى بطون مختلفى است یعنى یک آیه ممکن است معانى متعددى داشته باشد که از میان آنها یک معنى ظاهر است و معانى دیگر بطون قرآن که به کمک قرائن مختلفى از آن استفاده میشود لذا در روایات زیادى که از طرق اهل بیت (ع) و بعضى از طرق اهل سنت نقل شده، «نبأعظیم» به خبر بزرگ به مسأله ولایت و امامت امیرمؤمنان (ع) که مورد اختلاف و گفتگو از سوى جمعى بوده یا به مسأله ولایت به طور اعم تفسیر شده است که البته این از باب بطن قرآن است و نه معنى و یا تفسیر لفظ آن.

     اما آنچه مسلم است این سوره متضمن خبر از یوم الفصل و صفات آن و استدلال بر حقیقت آن و تردید ناپذیرى آن است و از آنجا آغاز میشود که مردم از یکدیگر از خبر قیامت مى پرسند که در جواب با لحنى تهدید آمیز بیان میشود که: بزودى از آن آگاه خواهید شد.

     سپس براى ثبوت آن به این دلائل استدلال میشود که نظام شهود در عالم با تدبیر حکیمانه اى که در آن است بهترین و روشن ترین دلالت را دارد بر اینکه بعد از این خانه اى که در آن عمل هست و جزاء نیست، خانه اى هست که در آن جزاء هست و عمل نیست. پس در این میان روزى هست که نظام جارى در این عالم از آن خبر مى دهد.

     آن روزى که با ذکر حوادث توصیف میشود که مردم همگى در آن احضار مى شوند و همه یکجا جمع مى گردند، طاغیان به سوى عذابى دردناک و متقین به سوى نعیمى مقیم منتقل میشوند.

     «نبأ» به معنى خبر است و مراد از خبر عظیم خبر بعث و قیامت است. و بیشتر در قرآن کریم در این مورد کمال اهتمام را درباره اثبات آن به کار برده است و این مؤید آن است در این سوره جز به مسأله قیامت و صفات یوم الفصل و استدلال بر حقیقت و واقعیت آن به چیز دیگرى پرداخته نشده است.

     تاکید در اعلام این خبر هم اختلافى بوده که در طرز انکار آن بین مشرکین وجود داشته یعنى اینکه در اصل انکار معاد متفق بودند ولى در طرز انکار آن اختلاف داشتند. یا آنرا محال مى دانستند یامحال بودنش را منکر مى شدند یا بعضى آنرا بعید مى دانستند و بعضى در آن شک داشتند و بعضى هم یقین داشتند و از سر عناد آنرا منکر مى شدند و این است که وقتى از قرآن شنیدند که در انذار و تهدید آنها سخن از روز قیامت و جزاء «یوم الفصل» مى آید برایشان گران تمام شد و شروع کردند از یکدیگر سؤال کردن که این چه خبر عجیبى است که تاکنون به گوش ما نخورده است.

     و اى بسا به خود رسول خدا(ص) مراجعه کرده و اى بسا از مؤمنین مى پرسیدند که: روز قیامت چیست؟ و چه خصائصى دارد و چه وقت واقع میشود؟ و اى بسا در مورد بعضى از حقایق قرآنى و معارفى جدید که اسلام متضمن بود به اهل کتاب و مخصوصا به یهود مراجعه نموده در فهم آن معارف از آنان کمک مى گرفتند.

     پس خداوند متعال در این سوره سؤال آنان را به صورت سؤال و جوابى حکایت نموده و مى فرماید از چه تساؤل مى کنید؟ آنگاه خودش پاسخ مى دهد که از خبرى عظیم تساؤل مى کنید؟ خبر عظیمى که درباره آن دیدى مختلف دارند و آنگاه از تساؤل آنان پاسخ مى دهد که نه بیهوده از یکدیگر نپرسید که بزودى خواهند دانست.

     لذا تاکید اینها همه بر این خبر یعنى قیامت است که واقع میشود که دلیل روشنى بر قدرت خدا بر همه چیز و از جمله تجدید حیات مردگان و از سوى دیگر اشاره به این است که این نظام حکیمانه نمى تواند بیهوده و عبث باشد در حالى که اگر با پایان این زندگى مادى دنیا همه چیز پایان یابد مسلما طرحى عبث و بیهوده خواهد بود. و در تاکید این خبر، برهان قدرت و برهان حکمت استدلالى است براى مسأله معاد.

     بنابراین این سوره با توجه به اهمیت روز معاد و عظیم بودن آن به عنوان اینکه خبر وقوع آن نیز داده شده است بنام «نبأ» یعنى خبر که دلالت بر آمدن روز قیامت دارد، نامگذارى شده است. 

                                   

                                      برای ارائه نظرات خود اینجا را کلیک کنید