شعرا ۲۶

 سوره شعرا (شاعران)   

 این سوره در عظمت قرآن به همراه تسلى خاطر پیامبر اکرم(ص) در برابر پافشارى و خیره سرى مشرکان و اشاره اى به بعضى از نشانه هاى توحید و صفات خدا مطرح شده است . در بخش دیگر فرازهائى از سرگذشت هفت پیامبر بزرگ و مبارزات آنها را با قومشان و لجاجتها و خیره‏سرى هاى قوم آنان را بازگو مى کند و نیز د رخصوص عذاب دردناک این اقوام و بلاهاى وحشتناکى که بر آنها فرود آمده تکیه شده است . در بخش دیگرى از این سوره که نتیجه گیرىبخشهاى قبلى را دارد پیرامون پیامبراکرم (ص) و عظمت قرآن و تکذیب مشرکان و دستوراتى بهآن حضرت در زمینه روش دعوت وچگونگى برخورد با مؤمنان سخن مى گوید و در ادامه بشارت به مؤمنان صالح را بیان مى کند . در بطن این سوره علاوه بر موضوعات فوق پیرامون شعرائى سخن گفته میشود که بى هدف سخن گفته اند . 

     اما چرا نام شعرا انتخاب شده است ؟ قبل از اینکه در این خصوص دلیلى عنوان شود بهتراست به بخش قبل یعنى سرگذشت پیامبران که در این سوره عنوان شده است برگردیم . نتایجى که از سرگذشت هفتگانه اى که در این سوره آمده است به خوبى روشن مى سازد که از نبوت رسول خدا(ص) دفاع شده است و در نتیجه احتجاج شده به اینکه نام پیامبر در کتابهاى آسمانى گذشتگان برده شده است و علماى بنى اسرائیل از آن پیش گوئیها اطلاع دارند و نیز از کتاب آسمانى پیامبر اکرم یعنى قرآن دفاع شده است که این کتاب از القائات شیطان و اَقاویل شعرا نیست . به این ترتیب تمامى پیامبران الهى در مراحل تبلیغ ورسالت خود مورد تهمتها وافتراءهاى زیادى قرار گرفته و اساسى ترین تهمت هائى که به آنها مى زدند و نشانه ناتوانى مخالفان آنها بود این بود که پیامبران را ساحر و یا شاعرى بیش نمى دانستند و این نسبت را به آنها مى بستند که صد البته این از القائات و دشمنى شیطان است .  

     بنابراین چنانچه این مورد به واسطه پیامبران و به قدرت خداوند دانا دفع نمى گردید بى شک کل مسأله رسالت ونبوت و در نتیجه ربوبیت خداوند براى انسانها در شک وتردید باقى مى ماند . بنابراین خداوند متعال از طریق همانها آنها را محکوم و مغلوب نموده و پاسخ محکمى به یکى دیگر از تهمتهاى کفار به پیامبراکرم (ص) که او را شاعر مى خواندند، داد. 

     خط مشى پیامبر از خط مشى شعرا جداست . شعرا در عالم خیال و پندار حرکت مى کنند و او در عالمى مملو از واقع بینى براى نظام بخشیدن به جهان هستى . 

     شعرا غالبا طالب عیش و نوش هستند و در بند الف قامت یار و زلف و خال یار(در اینجا مراد شاعران آن عصر هستند و خصوصا شاعرانى که در عصر و محیط حجاز مى زیستند چنانچه از نمونه اشعارشان پیداست ) به همین دلیل شعرا کسانى هستند که گمراهان از آنها پیروى مى کنند که مراد همان شاعرانى هستند که به دروغ تهمت ناروا به پیامبر و نهایتا خدا را منکر مى شوند . آنها غرق پندارها و تشبیهات شاعرانه خویشند حتى هنگامى که قافیه ها آنها را به این سمت و آن سمت بکشاند در هر وادى سرگردان مى شوند . 

     هنگامى که از کسى راضى و خشنود شوند او را با مدایح خود به اوج آسمان مى برند هر چند که او شیطان لعنتى باشد و هنگامى که از کسى برنجند چنان به هجو او مى پردازند که گویى  مى خواهند او را به اسفل السافلین بکشانند هر چند موجودى آسمانى باشد و یا پیامبراکرم(ص) باشد .به علاوه شاعران معمولاً مردان بزمند نه جنگاوران رزم، اهل سخند و نه عمل لذا آنها سخنانى مى گویند که عمل نمى کنند . ولى در مقابل پیامبراکرم(ص) سر تا پا عمل است و حتى دشمنان او وى را به عزم راسخ و استقامت عجیبش و اهمیت دادن به جنبه هاى عملى مسائل مى‏ستایند . 

     بنابراین دیگر شاعر کجا وپیامبر اسلام کجا؟ و از طرف دیگر در میان شاعران هستند افرادیکه پاک و هدفدار باشند که اهل عمل و حقیقت هستند آنان ممکن است حتى دعوت کننده به راستى و پاکى باشند هر چند از این قماش شاعران در آن محیط و در آن روزگار کم بود ویا اصلاً وجود نداشت .لذا قرآن براى اینکه حق این هنرمندان با ایمان  و تلاشگر صادق را ضایع نگرداند با یک استثناء صف آنها را از دیگران جدا ساخته است .یعنى مگر کسانى که ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند . 

     بنابراین شاعرانى که هدف آنها تنها شعر نیست بلکه در شعر هدفهاى الهى انسانى مى جویند، شاعرانى که غرق در اشعار نمى شوند و غافل از خدا نیستند بلکه خدا را بسیار یاد مى کنند و اشعارشان مردم را به یاد خدا وا میدارد و به هنگامى که مورد ستم قرار مى گیرند براى دفاع از خویش و مؤمنان به پا مى خیزند اینان داراى چهار صفت هستند :

ایمان - عمل صالح - بسیار به یاد خدا بودن - در برابر ستم به پا خواستن و از نیروى شعر براى دفع ستم کمک خواستن . 

     در نهایت بیشتر آیات این سوره دلدارى به پیامبر ومؤمنان اندک آن روز در برابر انبوه دشمنان است . دفاع از پیامبرى که در برابر تهمتهاى ناروا و تهدیدهاى دشمنان لجوج مقاومت کرده و این آیات به خاطر آن نازل شده است و نشانه‏اى است از مظلومیت پیامبر اسلام در مقابل انسانهاى تابع شیطان و نادان .وخلاصه حجتى که در آیات این سوره بیان شده است این است که رسول خدا(ص) شاعر نیست چون قرآن و کلامى که بنام قرآن نزد ایشان است مشتمل بر دعوت بر حق و رشد است و نه باطل و دروغ‏و هیچکدام از شاعرانى که ادعا مى کنند شاعر هستند حتى یک آیه کوچک آنرا نمى توانند بیاورند و یا شبیه آنرا بگویند . 

     بنابراین به جهت نفى شعرائى که این تهمتها را روا داشتند و چگونگى محکوم شدن آنها درمورد تهمتهاى وارده به پیامبر این سوره بنام « شعرا» به معنى شاعران نامگذارى شده است . 

                                     

                                      برای ارائه نظرات خود اینجا را کلیک کنید