ناس۱۱۴

ســوره نـاس (همه مردم ـ انسانها)

     انسان همیشه در معرض وسوسه هاى شیطانى است و شیطانهاى جن و انس کوشش دارند در قلب و روح او نفوذ کنند هر قدر مقام انسان در علم بالاتر رود و موقعیت او در اجتماع بیشتر گردد وسوسه هاى شیاطین شدیدتر میشود تا او را از راه حق منحرف سازند و با فساد عالِمى عالَمى را بر باد دهند.

     این سوره به پیغمبراکرم(ص) بعنوان یک سرمشق و پیشوا و رهبر دستور مى دهد که از شر همه وسوسه گران به خدا پناه برد.

     محتواى این سوره از جهاتى شبیه به سوره فلق است هر دو ناظر به پناه بردن به خداوند بزرگ از شرور و آفات میباشد و با این تفاوت که در سوره فلق انواع مختلف شرور مطرح شده ولى در این سوره فقط روى شر وسوسه گران ناپیدا تکیه کرده است.

این سوره یک صحنه عظیم و بی پایان را در مقابل چشمان مخاطب به نمایش می گذارد به گونه ای که او یک خدای بسیار بزرگ و بی پایان را و تمامی مردمی که گویا صفت خنّاس را یدک می کشند در پیش چشمان خودش تصور می کند و از طرفی وحشتی عظیم از این مردم و حتی گروهی با تعداد افراد نامعین و لیکن نامرئی در کنار خود و درون خود احساس می-کند و از طرفی دیگر آرامشی تمام و بی حد را با وجود خدایی عظیم تر از هر چیز و قادر و تواناتر به هرکاری (که این صفات بیان شده برای خدا با رب الناس، ملک الناس، اله الناس القا می شود) بدست آورده و خود به خود و بی اختیار سر تعظیم را فرود می آورد. نکته دیگر درباره کلیت سوره، این است که تمام آیات این سوره بر اساس ابهامات و سوالات ایجاد شده در ذهن مخاطب ترتیب یافته است که این نظم زیبا و ترتیب دیبای قرآن کریم را می رساند که اگر آیه ای جابجا شود یا حذف گردد کلام مختل می گردد و این که رعب و وحشت حاکم در فضا بصورت تمام و کمال در جان مخاطبین اثر گذارد و مخاطبین را در برابر این عظمت مقهور و مبهوت کند و وسوسه کننده را یا آن که آرزوی انجام وسوسه در دل دارد از انجام این امر بترساند و منصرف از این عمل کند.

     این سوره آخرین سوره قرآن کریم است و روى سخن را به شخص پیغمبر اکرم(ص) به عنوان سرمشق و مقتدا و پیشواى مردم کرده و مى فرماید که بگو پناه مى برم به پروردگار مردم که منظور از پناه بردن به خدا این نیست که انسان تنها با زبان این جمله بگوید بلکه باید با فکر و عقیده و عمل نیز خود را در پناه خدا قرار دهد.

     از راههاى شیطانى - برنامه هاى شیطانى - افکار وتبلیغات شیطانى مجالس و محافل شیطانى خود را کنار بکشد و خود را در مسیر افکار و تبلیغات رحمانى جاى دهد و گرنه انسانى که عملاً خود را در معرض طوفان آن وسوسه ها قرار داده تنها با خواندن این سوره و گفتن الفاظ به جائى نمى رسد.

در این سوره چون وسوسه درون روح و قلب انسان جای می گیرد و با ایمان و عقل و فکر ما بازی می کند سه بار نام خدا یاد شده است(رب الناس،ملک الناس،اله الناس) اما در سوره فلق که شرور خارج از سینه هاست یک بار نام خداوند مطرح شده(رَبُّ اَلفَلَق). آری خطر انحراف فکری و تاثیر آن در روح به مراتب بیشتر از خطرات خارجی است و دشمنان فرهنگی و فکری از دشمنان نظامی و اقتصادی مرموزتر و خطرناک ترند.

خداوند به نیاز های انسان و خطراتی که او را تهدید می کند آگاه است ولی شیوه تربیت الهی آن است که انسان نیاز و استعداد و پناهندگی خود را به زبان آورده و فقر و احتیاج را به خود تلقین کند تا روحیه تواضع و تبعید و تسلیم در او شکوفا شود.

     بنابراین انسان از شر وسوسه گر شیطان صفتى که از نام خدا مى گریزد و پنهان مى شود به خدا پناه مى برد.

     این طبع آدمى است که وقتى شرى به او متوجه میشود و جان او را تهدید مى کند ودر خود نیروى دفع آنرا نمى بیند به کسى پناهنده شود که نیروى دفع آنرا داشته باشد تا او انسان را در رفع آن شر کفایت کند . پس انسان در این مواقع ممکن است به سه پناهگاه پناه ببرد:

اول: یا به ربى پناه مى برد که مدبر او و مربى اوست .

دوم: یا به کسى پناه مى برد که داراى سلطنت و قوتى کافى است و داراى حکمى است نافذ.

سوم: یا به کسى که اله و معبود واقعى باشد یعنى بى شریک و واحد.

خداوند در سوره ناس می فرماید که از بدی «وسواس خناس » به او پناه ببریم و از او کمک واستعانت بجوییم . وسواس اسم مصدر وسوسه است مانند زلزال که اسم مصدر زلزله است و دراینجا مصدر به معنای فاعل، یعنی وسوسه کننده آمده است. وسوسه به معنای صوت خفی است که در اینجا به معنای مفهوم و معنایی است که بدون صدا به قلب و ذهن انسان توسط وسوسه کننده هاخطور می کند و این وسوسه کننده ها، خناس هستند. خناس از ریشه خنس به معنای بازپس رونده و نهان شونده است و چون شیطان هنگامی که یاد خدا شود، پنهان می شود، او را خانس گویند و صیغه مبالغه خناس دلالت بر زیادی پنهان کاری شیطان دارد، یعنی وسواس، که همان وسوسه کننده به بدی در قلب و ذهن انسان می باشد، پنهان و مخفی است.

آن گاه که انسان به سوی خداوند اراده نمی کند و از او غافل می شود، شیطان با توجه به وجود خاصی که دارد، در سینه های مردم ، که قرارگاه قلب است، وسوسه می کند.

وسوسه زینت بخشیدن و نافع جلوه دادن افکار و اوهامی است که نتیجه آن در عمل ،فتنه گری است و فتنه نه تنها اثرات سوئی برای فتنه گر دارد، بلکه دیگران را نیز متضرر می کند ودر نتیجه جامعه انسانی را ملتهب و پر از تنش وآشوب می نماید. عمل وسواس خناس در واقع به استخدام گرفتن انسان برای فتنه گری است و این کار را باوسوسه در ذهن انسان انجام می دهد.

     پس اگر قرار باشد آدمى در هنگام هجوم خطرهائیکه او را تهدید مى کند به ربى پناهنده شود چه بهتر که آن «الله» تعالى باشد یعنى اول ربى که رب و مربى آدمى است و دوم به جز او ربى نیست و سوم اینکه پادشاهى است که پادشاه حقیقى عالم است. چون ملک از آن اوست و حکم همه حکم اوست و اوست معبود واقعى.

     بنابراین این دستور داده میشود به رسول خدا که به خدا پناه ببرد از این جهت که خداى تعالى رب همه انسانهاست وآن جناب هم یکى از ایشان است و نیز خداى تعالى ملک و اله همه انسانهاست و آنجناب هم یکى از ایشان است .

     آوردن کلمه «ناس» به این منظور است که این سه صفت که قبل از آن آمده هر یک به تنهائى ممکن است پناه پناهنده قرار گیرد. بدون اینکه پناهنده احتیاج داشته باشد به اینکه آن جمله دیگر را که مشتمل بر دو صفت دیگر است بر زبان آورد . لکن خداى تعالى همانطور که قبلاً آمده است اسماء حسناى زیادى دارد به هر یک که بخواهیم مى توانیم او را بخوانیم لذا اگر براى هر کدام از کلمات «ناس» صفتى از مراتب خداوند آورده شده است به دلیل این است که در هر مورد انسان مراتبش متصل به خداست و پناهى غیر از او ندارد و اوست که سبب مستقل است در رفع شر از انسانها.

     بنابراین با توجه به اینکه این سوره محتویاتش در خصوص رفع شر و دفع بلا در مورد انسان است این سوره به نام «ناس» به معنى مردم که شامل همه انسانهاست نامگذارى شده است .

                               

                          برای ارائه نظرات خود اینجا را کلیک کنید  

::تاریخ :  ۲۵ بهمن ماه سال 1391 | ۸:۱۰ PM| توسط : علیرضا ماجدی نیا::