جاثیه 45

ســوره جـاثیـه [به زانو افتاده](زانو زننده - به زانو درآمده)   

     هدف اصلى این سوره دعوت عموم بشر است به دین توحید و پرهیز از عذابى که از آن انذار مى کند. این سوره ابتدا با توحید شروع میشود و سپس به تشریح شریعت براى رسول خدا(ص) و اینکه برآن جناب و بر عامه بشر لازم است از آن پیروى کند اشاره شده است. و ذکر میشود که چون در پیش روى خود روندى را دارند که در آن روز بر طبق اعمال صالحى که انجام داده‏اند از ایمان ‏و پیروى شریعت و بر طبق ‏گناهانى ‏که‏ کرده‏اند از اعراض ‏از دین ‏و غیره محاسبه‏ خواهند شد آنگاه‏ پیشامدهایى ‏را که  هر یک‏ از این‏ دو گروه ‏درقیامت‏خواهندداشت ذکرمیشود.  

     نام این سوره جاثیه و به تناسب از آیه 28 این سوره گرفته شده است. کلمه «جاثیه» اسم فاعل از مصدر «جثو» است و جثو به معناى نشستن بر روى دو زانو است. همچنانکه در مقابلش «جذو» به معناى نشستن بر روى انگشتان پاست.  

    خطاب در این آیه هر چند متوجه یک نفر است که همان رسول خدا(ص) است ولیکن نه به عنوان اینکه رسول خدا(ص) است بلکه به عنوان کسى که مى تواند ببیند. پس خطاب به عموم بینندگان است و منظور از اینکه در آنروز هر امتى را به سوى کتابش مى خوانند این است که هر امتى در برابر نامه اعمالش قرار مى گیرد تا به حسابش رسیدگى شود و لذا تو «رسول اکرم(ص)» و هر بیننده دیگرى مى بینید هر امت از امتها را که روى زانو مى نشینند و به حالت خضوع و ترس و هر امتى به سوى کتاب مخصوص به خودش یعنى نامه اعمالش دعوت میشود. و به آنها گفته میشود امروز به عنوان جزاء همانهائى به شما داده میشود که انجام داده‏اید.  

    در آن‌ روز «هر أمتی‌ را به‌ زانو درآمده‌ می‌بینی‌» در حالی‌ که‌ ناآرام‌ و نامطمئن‌اند. أمت: مجموعه‌ای‌ هستند که‌ کیش‌ و آیین‌ واحدی‌ دارند. جثو: نوعی ‌از نشستن‌ است‌ که‌ در آن‌ فقط هر دو زانوی‌ انسان‌ و سرانگشتانش‌ به‌ زمین‌ می‌رسد. آری‌! مردم‌ از هول‌ و هراس‌ و سختی‌ هنگامه‌ حساب‌، در پیشگاه‌ خداوند متعال‌ این‌چنین‌ زانو می‌زنند. «هر أمتی‌ به‌ سوی‌ کتاب‌ خود» که‌ بر او در دنیا نازل‌ شده ‌است‌ «فراخوانده‌ می‌شود» به‌قولی‌ معنی‌ این‌ است: هر أمتی‌ به‌ سوی‌ کارنامه‌ اعمال ‌خود فراخوانده‌ می‌شود. آن‌گاه‌ به‌ آنان‌ گفته‌ می‌شود: «امروز به‌ حسب‌ آنچه‌ می‌کردید، جزا داده‌ می‌شوید» یعنی: خداوند جلّ‌ جلاله در سرای‌ آخرت‌ بر حسب‌ آنچه ‌که‌ در دنیا از خیر و شر می‌کردید، شما را جزا می‌دهد. 

     حیات و عقل و هوش و مواهب زندگى سرمایه هاى انسان است که باطل گرایان آنها را با متاع زودگذرى که نسبت به آن هیچ ارزشمند نیست مبادله مى کنند و روز رستاخیز که تنها قلب سلیم و ایمان وعمل صالح به کار مى آید زیانکار بودن خود را به چشم مشاهده مى کنند.   

      بنابراین صحنه هائى از قیامت در اینجا به طرز گویائى ترسیم شده است .یکى آنکه امتى از شدت ترس و وحشت بر زانو شسته و یکى اینکه هر امتى به سوى کتابش خوانده میشود و جزاى آنچه را انجام مى دادند به آنها داده میشود و این کتاب همان نامه اعمالى است که تمام نیکیها وبدیها و زشتیها و زیبائیهاى گفتار و کردار انسان در آن ثبت است که این نشان دهنده این است که علاوه بر نامه اعمالى که براى هر انسانى جداگانه موجود است هر امتى نیز نامه اعمالى متعلق به جمع و گروه خود دارد.   

     اینگونه بیان دلائل و آیات روشن از روز معاد براى انسانها درسهاى عبرت بزرگى در آن نهفته است. شریعت اسلام بصیرتهائى براى مردم است که یعنى با آن تشخیص بدهند که چه راهى از راههاى زندگى را طى مى کنند تا به حیات طیّب در دنیا و سعادت زندگى آخرت برسند و نیز شریعت اسلام هدایت و رحمتى است براى مردمى که به آیات خدا یقین دارند.   

    بنابراین آنچه که مرتکبین گناهان را وادار میکند که از پیروى شریعت سرباز زنند انکار معاد است. آنها خیال مى کنند که با افراد متشرعى که پایبند به دین خدا هستند در زندگى و مرگ یکسان هستند و براى پایبندى به شریعت هیچ اثرى قائل نیستند . لذا فکر مى کنند چرا به خاطر پیروى از شریعت خود را به زحمت اندازند و بدون جهت مقید باشند و بار سنگین اعمال صالح رابدوش بکشند؟  

    خداوند متعال براى بطلان پندار آنان و اثبات معاد اقامه برهان میکند و با ذکر گوشه ها ئى  از آنچه در روز قیامت و معاد اتفاق خواهد افتاد حجت را براى آنان و همه کسانى که قدرت وعظمت خدا را انکار مى کنند تمام مى کند و ذکر این نمونه ها براى این است که مبادا فراموش کنیم آنچه را که دیر یا زود نصیب ما خواهدشد که اگر ما آنرا فراموش کنیم خداوند هم در آن روز بر طبق وعده خود ما را فراموش خواهد کرد که دیگر آنروز هیچ یاور و یارى براى ما نخواهد بود.  

     لذا جاثیه به معناى کسى است که به زانو درآمده و اشاره به وضع بسیارى از مردم در صحنه قیامت در دادگاه عدل الهى است و این اشاره اى است گویا به حوادث تکان دهنده قیامت.

بنابراین این سوره «جاثیه» به معنى زانوزننده نامگذارى شده است. 

                                      

                                      برای ارائه نظرات خود اینجا را کلیک کنید