مقدمه ۱۱۶

بسم الله الرحمن الرحیم

       سپاس و شکر به درگاه ذات احدیت که لطف و مرحمتش نیز شا مل این بنده حقیر شد. قرآن این معجزه الهی همچون باران کام علاقه مندان و دوستداران خود را سیراب می کند و به همراه این سیرابی جوانه های ایمان وعشق و معرفت و کمال را در دل عاشقان خود می رویاند.

     در مقابل عظمت و بزرگی قرآن عقل و هوش هر تنابنده ای ناچیز است  اما آنچه که خداوند تنها به انسانها ارزانی داشته است که سبب کمال اوست همان عقل است.

     هر چند که تاکنون در دریای بیکران قرآن ، عاشقان علم و ادب و هنر و اندیشه غوطه ور شدند و گوهرهای ارزشمندی را از آن به دست آورده و به جهت استفاده همه آنهایی که دوستدار قرآن هستند هدیه آورده اند لکن این دریای عظیم و پر گهر سرشار از موهبتها و نعمتهایی است که اگر پرده از عقل و هوش کنار بزنیم به زیبایی می توانیم درخشندگی آن را ببینیم.

     تلاش دانشمندان و علما و اهل قلم تا کنون پرتوهای زیباو نورانی از قرآن را نمایان کرده است و در معرض دیگران قرار داده اند که در ابعاد فلسفی – اخلاقی – علمی و دیگر علوم جدید تهیه شده است و در این باغ پر گل هر که به نوعی به وصف آن پرداخته که هر کدام عطر و بویی خاص خود را دارد .

انسان این موجود تشنه علم وآگاهی ، همواره می کوشد که برای نیازها وتقاضاها و سوالات خود راهی و جوابی مناسب را پیدا کند و این تشنگی وعلاقه مندی، این حقیررا به این واداشت که این مطالب را تهیه نمایم.

     هر چند مشاهده می کنیم که در قرآن کریم هر سوره ای به یک نام مشخصی نام گذاری شده است و بعضی از سوره ها نیز به چند نام معروف هستند،  لکن اینکه کدام نام  اولویت داشته است و یا اینکه انتخاب این نام ها چگونه بوده است و آیا توسط پیامبر بوده و یا دیگران و اینکه آیا توقیفی بوده و یا آسمانی؟ در این گونه موارد در این مقال بحثی به میان نخواهد آمد لکن در اینجابه اختصار اشاره ای به آن می کنیم :

  اسامى سوره‏ها مانند تعداد آیات هر سوره توقیفى است، و با صلاح دید شخص ‏پیامبر(ص) نام گذارى شده است. بیشتر سوره‏ها یک نام دارد و برخى دو یا چند نام. این‏نام گذارى‏ها، طبق شیوه عرب با کوچک‏ترین مناسبت انجام مى‏گرفته است که وجه‏تسمیه برخى از آن‏ها در بخش توضیحاتی پیرامون سوره ها آورده شده است.

     آنچه که در این مقوله به آن اشاره می شود تحلیل و بررسی معنی و محتوایی نامهایی است که در حال حاضر در قرآن برای هر سوره وجود دارد وتماماً نیز موردتایید است. ماخذ انتخاب نام سوره ها نیز آخرین چاپ قرآن با خط عثمان طه بوده که امروزه در اختیار و مورد استفاده همه حافظین ، قاریان ، قرآن پژوهان و همه دوستداران قرآن می باشد.

    بنابراین علاوه بر اینکه هر کدام از نام های سوره های قرآن که معنـای خاص خود و برخی دیگر معنای قابـل تأمل تری دارند که در مجموع همه آنها دارای حکایت و حکمت قابل توجهی می باشند، ادعای این گفتار آن است که وجه تسمیه و معنا و مفهومی راکه نهایتاً باعث شده تا نامی بر تارک سوره ای قرار گیرد را مطرح نماید.

  شاید جالب ترین نکته بررسی حکایت و حکمت نام سوره ها این باشد که توجه به محسوس ترین موضوعات شده است . یعنی نام هایی انتخاب شده است که در وحله اول  یک موضوع ساده، و از نظر عامیان پیش پا افتاده، روز مره و …     به نظر می­رسد، که این هم از معجزات قرآن است که با ساده ترین، محسوس ترین وبه زعم بعضی ها  پیش پا افتاده ترین! موضوعات نزد انسان، می شود به مهم ترین مسائل خداشناسی دست یافت. مسلماً در هر کدام از سوره های قرآن موضوعات و مطالب مهم و جامع و عظیمی در کنار موضوعاتی مثل : گاو و یا زنبور، یا حیوان چهارپا، رعد و برق یا اسم یک محل یاشهر مطرح شده است. اما چرا این محتویات عظیم و مهم را با نامی ساده و محسوس برای همه معرفی     می کند این هم یکی از رموز قرآنی و معجزات آن است که با کمی دقت و تفکر می بینیم که با بررسی همین موضوعات ساده و نام های معمولی چگونه به ریشه های توحید و معاد و خداشناسی و …. دست پیدا می کنیم.

 هرچند که گرد آوری این اطلاعات همگی حاصل تلاش عزیزان محقق و دانشمندی است که در دریای بیکران قرآن غوطه ور شدند و پس اززحمات و مطالعات زیادی به آن دست یافته اند و هرچند که بهترین محتوا و بهترین درس و عبرت در آیات روشن و زیبای قرآن کریم مطرح شده است و محققاً در قرآن هیچ گونه شک و شبهه ای وجود ندارد  اما اندیشه در اینکه حکایت انتخاب نام معروف سوره چه بوده است تنها به منظور اطلاع و ارتقاء سطح آگاهی و درک بهتر آن است و هیچگونه دلیل و حجتی برای حتمی دانستن و یا جریاناتی که در طول تاریخ برای نام گذاری سوره ها آمده است، نمی باشد و اصولا این مطلب خارج از موضوع این مقال است.

    بنابراین وقتی قصد مطالعه سوره ای را داریم بسیار بهتر خواهد بود که بدانیم چه ارتباطی در محتوای آنچه که در سوره آمده و نامی که انتخاب شده است وجود دارد و با یک بینش بهتری، در محتوای آن سوره وارد شویم و از طرف دیگر هر گاه نامی از سوره قرآن برده شود با درک معنی و حکایت آن با آگاهی کامل تری از کل سوره استفاده کنیم.

    بعضاً به حقیر ایراد گرفته شد که این موضوع در منابع دیگری مسبوق به سابقه بوده و به نوعی آورده شده است لذا آنچه که مرا به گردآوری این مجموعه واداشت اولاً لطف الهی بود و ثانیاً اشتیاق و خواسته های افرادی بود که وقتی به دنبال چگونگی و حکایت نام سوره ها بودند مسایل مطروحه د ر منابع مرجع و یا دیگر کتب که به صورت خلاصه و یا متفرقه مطرح شده بود آنها را ارضاء نمی کرد و به اطلاعات جامع و یکجایی دست پیدا نمی کردند و بعضاً هم دسترسی همگان و بخصوص نوجوانان به منابع سنگین و کلی کاری بس مشکل و گاها غیر ممکن بود، این مقال به نوعی خواهد توانست به صورت یکجا (هرچند که ممکن است دارای کمبودهایی باشد) آنچه را که خواننده بخواهد در اختیار وی قرار دهد.

      بی شک چنانچه نقصانی در این مجموعه به چشم آید از درک ناقص حقیر بوده که سر تعظیم و تقصیر را در برابر همه اندیشمندان حکیم فرود آورده و تشنه راهنمایی آنها می باشم. 

                                                                                                 علیرضا ماجدی نیا 

                                

                                      برای ارائه نظرات خود اینجا را کلیک کنید