نصر۱۱۰

ســوره نصـر (یـارى)

     این سوره بعد از هجرت نازل شده است و در آن بشارت و نوید از پیروى عظیمى مى دهد که به دنبال آن مردم گروه گروه وارد دین خدا مى شوند و لذا به شکرانه این نعمت بزرگ پیغمبراکرم(ص) را دعوت به تسبیح و حمد الهى و استغفار مى کند. گر چه در اسلام فتوحات زیادى رخ داد ولى فتحى با مشخصات فوق جز فتح مکه نبود. بخصوص اینکه طبق بعضى از روایات اعراب معتقد بودند اگر پیامبر اسلام مکه را فتح کند و بر آن مسلط گردد این دلیل بر حقانیت اوست.

این سوره در آن، فتح و پیروزی و حمد و استغفار و این جور مسائل مطرح است و مربوط به شخص پیغمبر اکرم است. یکى دیگر از نامهاى این سوره «تودیع» به معنى خداحافظى است. چرا که در  آن به طور ضمنى از رحلت پیامبر خبر مى دهد.

«نصر» به معنى یارى دادن و «فتح» به معنى پیروزى است اما در اینجا به معنى یک واقعه جزئى مثل پیروزى در یک جنگ و یا پیروزى و یا تسلیم شدن کافران به دین اسلام پس از پیروزى در جنگى نیست، بلکه منظور از فتح مکه است چون فتح مکه در حیات رسول اکرم(ص) و در بین همه فتوحات «ام الفتوح» و نصرت روشن بود که بنیان شرک را در جزیره‏العرب ریشه کن ساخت.

     درست است که براى غلبه بر دشمن باید تأمین قوا و تهیه نیرو نمود ولى یک انسان موحد نصرت را تنها از ناحیه خدا مى داند و به همین دلیل به هنگام پیروزى مغرور نمى شود بلکه در مقام شکر و سپاس الهى در مى آید . بنابراین تا نصرت و یارى الهى نباشد فتح و پیروزى نیست و تا فتح و پیروزى نرسد و موانع از سر راه برداشته نشود مردم به اسلام گرویده نمى شوند تا خدا را مورد ستایش قرار دهند.

«در سوره فیل مطرح شد که ابرهه نامی بعد از آنکه یمن را می گیرد، از حبشه حرکت می کند می آید برای کوبیدن و فتح مکه و قصدش این است که خانه کعبه را بکلی خراب کند و به جای کعبه در یمن معبدی بسازد و مکه را از مرکزیت و معبدیت بیندازد. با یک سپاه بسیار انبوهی آمد که مردم مکه به هیچ وجه توانایی مبارزه با او را نداشتند. بعد به نحو معجزه آسایی بدون اینکه بتواند کوچکترین آسیبی به مکه برساند خداوند متعال خودش و لشکرش را هلاک کرد. این، معجزه ای بود از طرف خانه کعبه؛ یعنی نشان داد که خداوند متعال کعبه را از آسیب دشمن و کسی که قصد سوء داشته باشد حفظ می کند، که در آیه قرآن هم هست: وَ مَنْ یُرِدْ فِیهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذابٍ أَلِیمٍ (حج/25) وقتی این جریان اتفاق افتاد و مردم دیدند بدون اینکه کوچکترین نیروی مادی صرف مبارزه با ابرهه و لشکرش بشود اینها هلاک شدند و شکست خوردند، این فکر در میان مردم عرب پیدا شد که مکه و کعبه مصونیت الهی دارد.

وقتی که پیغمبر اکرم(ص) مکه را فتح کرد، فتح بسیار ساده و بسیار پیروزمندانه ای و بدون خونریزی، و مکه را احتلال(اشغال و تصرف.) کرد و مکه در اختیار مسلمین قرار گرفت، این فکر در میان مردم عرب پیدا شد که معلوم می شود خدای کعبه به این کار راضی است، و الاّ اگر خدای کعبه به این کار راضی نمی بود، بر سر پیغمبر و اصحاب او همان می آمد که بر سر ابرهه آمد. این بود که بعد از فتح مکه و پس از آنکه مکه به دست پیغمبر و اصحاب او سقوط کرد و در اختیار مسلمین قرار گرفت، هم مرکز و پایتخت عربستان در اختیارشان قرار گرفت و هم اینکه از جنبه معنوی اثر فوق العاده ای گذاشت. و لهذا قرآن ایمان و انفاق و جهاد کسانی را که قبل از فتح ایمان آوردند و انفاق کردند و جهاد کردند با ایمان و انفاق و جهاد کسانی که بعد از فتح آمدند یکسان نمی داند، چون آن در حال ضعف مسلمین بود و این در حالی بود که همه فهمیدند مسلمینْ دیگر پیروز می شوند و این اعتقاد پیدا شد که اینها نیروی شکست ناپذیرند. در آن آیه می فرماید: لا یَسْتَوِی مِنْکُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ اَلْفَتْحِ وَ قاتَلَ أُولئِکَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنَ اَلَّذِینَ أَنْفَقُوا مِنْ بَعْدُ وَ قاتَلُوا(حدید/10). آنهایی که قبل از فتح، در راه خدا مال و جان صرف کردند و آنهایی که بعد از فتح مال و جان دادند نمی توانند یکسان باشند چون اینها وقتی آمدند که دیگر از علائم آشکار شد که مسلمین نیروی شکست ناپذیرند.

بعد از فتح مکه، دیگر مسئله ایمان و اسلام فردی تقریبا تبدیل شد به ایمان و اسلام فوجی؛ یعنی قبل از آن یک یکْ افراد مسلمان می شدند، بعد از آن گروه گروه و قبیله قبیله مسلمان می شدند و بعد از فتح مکه بود که دیگر جزیره العرب یکسره در اختیار مسلمین قرار گرفت.

 اینجا مقصود از «یاری» آن یاریی که در همه جا خدا یاری می کرد (وَ لَقَدْ نَصَرَکُمُ اَللّهُ بِبَدْرٍ  آل عمران/123) نیست، مقصود پیروزی و غلبه نهایی است که دیگر دشمن بکلی از تحرک باز ایستاد. آنگاه که پیروزی خدا بر دشمن و آنگاه که فتح و گشودن آمدند. نصرت یعنی پیروزی و غلبه بر دشمن، بر افراد؛ فتح یعنی گشودن یک شهر. فتح را در مورد پیروزی بر افراد استعمال نمی کنند، نصر را هم در مورد شهر استعمال نمی کنند. در مورد انسانها نصر استعمال می کنند، در مورد شهرها فتح. آن وقتی که پیروزی بر دشمنها و آن روزی که فتح مکه به وجود آمد و رسید. کلمه «جاءَ» به کار رفته: روزی که اینها آمدند. کأ نّه اینها مسافری هستند که باید بیایند و آمدند. چرا قرآن این جور تعبیر کرده؟ چون قرآن وعده پیروزی کامل و وعده فتح مکه را قبلا داده بود. مسلمین که به گفته پیغمبر اکرم ایمان داشتند می دانستند که اینها یک امور آمدنی است و خواهد آمد. قرآن می گوید آن روزی که اینهایی که انتظار آمدنشان را دارید، بیایند.

آن روزی که ببینی مردم فوج فوج و گروه گروه به دین خدا وارد می شوند. بعد چه؟ عجیب این است: بعد که چنین دیدید و سراسر جزیره العرب در واقع تسلیم شد و دیگر نیروی قابل توجهی در جزیره العرب نیست که در مقابل اسلام مقاومت کند، قرآن می گوید: تسبیحِ آمیخته به ستایش کن پروردگار خودت را و استغفار کن او را که او توبه پذیر است. (مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 808)

 بنابراین مراد به نصر و فتح، نصرت رسول خدا(ص) بر کفار قریش به یارى خدا و مراد به فتح، فتح مکه است.

 و این نصرت و فتح، فصل جدیدى در تاریخ اسلام گشود و مقاومتهاى دشمن را بعد از حدود بیست سال درهم شکست. درحقیقت با فتح مکه بساط شرک و بت پرستى از جزیره عربستان برچیده شد و اسلام آماده براى جهش به کشورهاى دیگر جهان شد.

     و از آنجا که این پیروزى عظیم و با آن تبعات مثبت که تا ابد به همراه این پیروزى خواهد بود فقط با یارى و استعانت ونصرت الهى میسر شده است. این سوره بنام «نصر» به معنى یارى نامگذارى شده تا از جهت دیگر نیز بندگان خداوند متوجه باشند که خداوند یارانش را تنها نمى گذارد و نیز بدانند که خداوند بر انجام وعده هایش تواناست و بندگان به نقص خود در برابر عظمت او معترف باشند تا یارى خداوند مستدام باشد.  

                              

                          برای ارائه نظرات خود اینجا را کلیک کنید  

::تاریخ :  ۲۱ بهمن ماه سال 1391 | ۰۱:۱۵ PM| توسط : علیرضا ماجدی نیا::